დავით ტბელი
X ს-ის ბოლო მეოთხედის და XI ს.-ის pirveli naxevris ქარTველი მწიგნობარი, mTargmneli da mwerali.
ბიოგრაფიული ცნობები დავით ტბელის შესახებ მეტად მწირია; სამაგიეროდ, მრავლადაა ცნობილი მის mier Targmnili როგორც კიმენური, ისე მეტაფრასული agiografiuli da homiletikuri ნაწარმოებები. იგი მეორე ქართველ მწიგნობართან, მთარგმნელთან და ჰიმნოგრაფთან, სტეფანე სანანოიძესთან ერთად იერუსალიმს გამგზავრებულა, რომლის ერთ- ერთი მიზანი მტარგმნელობითი საქმიანობის ფართოდ გაშლა იყო. ორივე თანამედროვეთგან დიდად დაფასებულნი ყოფილან, რადგან რუის-ურბნისის კრების სინოდიკონში მათი ცალკე, საგანგებო მოსახსენებელია შეტანილი: ”ღირსთა მამათა ჩუენთა დავიT ტბელისა და სტეფანე სანანოისძისაÁ საუკუნოცა (არს ხსენებაÁ)”. ამ დროს მათი ასე მოხსენიება ბუნებრივია, რადგან მათი მოღვაწეობის დროის გათვალისწინებით რუის-ურბნისის კრების მოწვევის დროისათვის ისინი naxevari საუკუნის გარდაცვლილნი mainc იქნებოდნენ. არსებობს მოსაზრება, რომ დავითი ტბეთის ეპისკოპოსი იყო, ისევე, როგორც სტეფანე სანანოისძე ჭყონდიდისა, მაგრამ ეს სწორი არაა - დავითი რომ ტბეთის ეპისკოპოსი ყოფილიყო, მისი წოდება იქნებოდა მტბევარი და არა ტბელი. ტბელი კი მისი წარმომავლობის აღმნიშვნელია - როგორც ცნობილია, ტბ ძირიანი გეოგრაფიული სახელები საქართველოში მრავლადაა და დავითიც წარმოშობით ერთ-ერთი მათგანიდან ყოფილა.
დავით ტბელს uTargmnia კიმენური da metafrasuli რედაქციebის აგიოგრაფიული nawarmoebebi, განსაკუთრებuli interesi gamouCenia mas გრიგოლ ღვთისმეტყველის ხზულებებიsadmi, maT Soris homiliebisadmi. misi Targmanebis Seswavla saukeTesod uCvenebs, Tu ra didi interesiT da gulmodginebiT cdilobda X-XI saukunis qarTveli bermonazvnoba saqristianos am udidesi avtoris nawarmoebTa sruli korpusis gadmoRebas qarTul enaze. grigol nazianzelis daviT tbeliseul Targmanebs erTvis komentarebi, romlebic mTargmnelis originaluri Semoqmedebis nayofia. davit tbelis Targmanebis Seswavlam gamoavlina mTeli etapi qarTuli saRvTismetyvelo-filosofiuri terminologiis CamoyalibebaSi.
daviT tbeli iyo eqvTime aTonelis umcrosi Tanamedrove da, rogorc Cans, misi mTargmnelobiTi skolis warmomadgenelic. daviT tbelic, eqvTimes msgavsad, saTargmn masalas epyroba sakmaod Tavisuflad. misi Targmanebi dedanTan mimarTebiT nimuSia e.w. dinamikuri eqvivalentis tipis Targmanebisa. amis dasturad mkvlevarebi mis TargmanebSi miuTiTeben berZnuli originalis mateba-kleba-parafrazirebis mraval SemTxvevaze. aseTi Targmanebi gamoirCeva enis simsubuqiT da igi orientirebulia RvTismetyvelebaSi jer gauwafav mkiTxvelze. amasTanave, daviT tbeli unarCunebs Targmans originalis ritorikul figurebs, stils, mxatvrul Rirebulebas. didia daviT tbelis damsaxureba qarTuli saRvTismetyvelo terminologiis CamoyalibebaSi. aseT terminTa gadmoRebisas daviT tbeli TanmimdevrulobiT icavs dednis monacemebs. am mxriv igi ufro uaxlovdeba efrem mcires, romelic mecnieruli sizustiT ekideboda Targmnis process.
daviT tbelis Targmanebi: cxrebaÁ marTaÁsi, wmida svimeonis dedisaÁ; cxorebaÁ და მოქალაქეობაÁ ბარლაამ მოღვაწისაÁ, romeli iyo mTasa kavkassa; cxovreba grigol episkoposisaÁ, akrakantelTaAqalaqisaÁ; წამებაÁ didisa mowamisa artemisi; wamebaÁ aTTa ქრისტეს მოწამეთა, რომელნი კრიტეს იწამნეს; წამებაÁ wmidisa mRudelmowamisa elefTerisaÁ; grigol nazianzelis Txzulebebi: SესხმაÁ და წამებაÁ კvipriaნესი; შესხმაÁ თავისა დისა ღორღoნაÁსი; განდგომილისა ივლიანესთვის ძეგლის აRწერaÁ da ganqiqebaÁ uSjuloebaTA misTaÁ; mizezi pontod sivltolisa misisaÁ da moqcevisaTvis mier, kualad sityvisgebaÁ xucad kurTxevisa misisaÁ; თქმული ბორგნეულთა მწვალებელთა ევნომიოს და ნავაt ფილოსოფოსისა მიმართ; სწავლაÁ _ მოვედით ძმანო ჩემნო საყუარელნო და ვისწრაფოT სათნო ყოფად ღმრთისა; Tqumuli RmrTismetyvelebisaTvis, Tavi meore; Tqumuli Tavisa mamisa grigolis da erisa mis anZianZorisa mimarT; Tqumuli episkoposTa maT mimarT egviptiT momavalTaA da erisa; Tqumuli Tavisa mamis grigolis da didisa basilis mimarT, odes episkoposad akurTxes igi sasimosa saydarsa; Tqumuli maTda mimarTve masve Jamsa; Tavisa Tvisisa mimarT da bmaTA mimarT, romelni igi etyodes” hsuris mas kostantinepolis saydario”.
wyaroebi da samecniero ლიტერატურა:
1. კ.კეკელიძე, ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. I, თბ. 1980
2. ე. გაბიძაშვილი, ქართული ნათარგმნი ჰაგიოგრაფია, თbilisi,. 2004
3. m. maWavariani, grigol nazianzelis TxzulebaTa davit tbeliseuli Targmanebi (avtoreferati filologiis mecnierebaTa kandidatis xarisxis mosapoveblad, Tbilisi, 1999
moamzades: ვaleri სილოგავაm da mzia surgulaZem